Darczyńcy i darczynki Wolnych Lektur od dziś mają dostęp do nowej prapremiery. Tym razem udostępniliśmy opowiadanie Wita Szostaka pt. Posłowie. Książka przez najbliższe 60 dni będzie dostępna jedynie dla osób wspierających darowiznami Wolne Lektury. Zapraszamy do lektury! Aby dołączyć do tego grona i zyskać dostęp do specjalnie przygotowywanych prapremier, należy wesprzeć bibliotekę dowolną kwotą, używając tego formularza.

Autobiograficzny tekst Bieg mego życia, autorstwa Macieja Szarka, pierwotnie publikowany był w odcinkach na łamach czasopisma „Przyjaciel Ludu”, na przełomie 1895 i 1896 roku. Od dziś utwór dostępny jest na Wolnych Lekturach w kolekcji „Podróż do rzeczywistości”.

Pisarz koncentruje się tutaj przede wszystkim na na swojej edukacji i będącej jej konsekwencją działalności literackiej. Życie prywatne autora ukazane zostało jedynie w stopniu niezbędnym dla nakreślenia złożonego tła trudności, z jakimi w XIX wieku musiał się borykać chłopski syn, chcący rozwijać się intelektualnie i artystycznie. Ponadto Szarek opisuje w barwny sposób przypadkowe z początku spotkania ze swoimi późniejszymi mistrzami, które z czasem przeradzają się w autentyczne przyjaźnie. Nie brakuje również fragmentów nawiązujących do ówczesnego życia społecznego i politycznego, jak np. opisany szczegółowo epizod z powstania styczniowego.

W Biegu mego życia przytoczone zostały także niektóre utwory poetyckie autora, a w zakończeniu podaje Szarek długą listę czasopism, z którymi współpracował, publikując na ich łamach swoje teksty.

Opracowanie redakcyjne i przypisy: Paulina Choromańska, Aleksandra Kopeć-Gryz, Elżbieta Sekuła.

Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury – państwowego funduszu celowego.

Wybór tekstów Horacego to zbiór najsłynniejszych utworów wybitego poety rzymskiego, przetłumaczonych przez polskich pisarzy, m.in. Jana Kochanowskiego, Henryka Sienkiewicza, Marcelego Mottę, Lucjana Siemieńskiego czy współczesnego poetę Pawła Kozioła. Kunszt poetycki każdego z twórców pozwala im osadzać utwory dawnego liryka we własnej epoce, nie zatracając przy tym przekazu starożytnego mistrza.

Pieśni Horacego dotyczą wielu tematów — od głębokich refleksji po troski i uciechy życia codziennego. Poeta zostawia szereg rad i zasad dla swoich przyszłych naśladowców w sztuce, poucza młodych, skupia się na nieuchronności losu i śmierci. Z drugiej strony zaś opowiada o bitwach i biesiadach, nie stroni także od tematyki romansowej, a nawet erotycznej. W utworach nierzadko zwraca się także do przyjaciół, wspominając minione lata, ale także wysławia ich cnoty.

Sam autor uznany jest za najwybitniejszego — obok Wergiliusza — poetę swoich czasów (I wiek p.n.e.).

Wśród utworów znajdują się teksty omawiane na zajęciach z języka polskiego, np. Ars poetica (List do Pizonów), Pieśń I, 14 (Do Rzeczypospolitej) czy Pieśń II, 20 (Do Mecenasa), znana przede wszystkim w tłumaczeniu Jana Kochanowskiego.

Opracowanie redakcyjne i przypisy: Aleksandra Kopeć-Gryz, Aleksandra Sekuła, Ewa Jaros, Marcin Koziej, Marta Niedziałkowska, Paulina Choromańska, Paweł Kozioł, Wojciech Kotwica.

Kamienny świat to cykl dwudziestu opowiadań autorstwa Tadeusza Borowskiego powstałych po II wojnie światowej i po raz pierwszy wydrukowanych w „Nowinach Literackich” w 1948 roku. Przedstawiają one nie tylko doświadczenia obozowe narratora, ale i jego konfrontacje z powojenną rzeczywistością. Opisywane przez Borowskiego wydarzenia są tak naprawdę jedynie punktem wyjścia dla podjęcia głębszej refleksji nad rolą pisarza i funkcją literatury po 1945 r. Świadczą o tym zamieszczane przy poszczególnych tekstach dedykacje zdradzające — jak podpowiada sam autor — polemiczny charakter opowiadań. W ten sposób Kamienny świat można odczytywać jako manifest poglądów Borowskiego w toczącej się ówcześnie dyskusji nad literaturą obrachunkową.

Obrazki więzienne, autorstwa Marii Konopnickiej, to cykl trzech opowieści (Podług księgi, Jeszcze jeden numer oraz Onufer), opublikowany po raz pierwszy wraz z innymi nowelami w Warszawie w 1897 roku, nakładem wydawnictwa Gebethner i Wolff. Zbiór od dzisiaj znajdziecie w kolekcji „Podróż do rzeczywistości”.

Pierwsza polska praca naukowa o literaturach słowiańskich, czyli ,,Mesjaniści i słowianofile” Mariana Zdziechowskiego, jest już dostępna na Wolnych Lekturach.

Zasadniczym celem książki Zdziechowskiego jest przedstawienie zjawiska „patriotyzmu mistycznego” w twórczości autorów słowiańskich epoki romantyzmu. Na przykładach biografii i twórczości Mickiewicza, Słowackiego, Krasińskiego, a także Chomiakowa i innych autorów rosyjskich oraz Szewczenki, Gogola i Preradovića autor stara się wykazać tezę o wspólnym charakterze ludów słowiańskich. Z tego wspólnego trzonu ma wynikać skłonność do snucia historiozoficznych koncepcji o wyjątkowej religijno-politycznej misji dziejowej własnego narodu lub całej Słowiańszczyzny.

Rozprawa, opublikowana pod tytułem Mesjaniści i słowianofile. Szkice z psychologii narodów słowiańskich, stała się podstawą do uzyskania przez Zdziechowskiego stopnia doktorskiego na Uniwersytecie Jagiellońskim, co zapoczątkowało jego karierę akademicką.

Poruszający dokument bohaterstwa, okrucieństw i cierpień wywołanych wojną. Historia żydowskiego powstania przeciwko Rzymowi, spisana przez świadka i bezpośredniego uczestnika walk, dowódcę powstańców w Galilei. Wojna żydowska w tłumaczeniu Andrzeja Niemojewskiego została udostępniona w kolekcji „Podróż do rzeczywistości”.

Poprzedzający samobójczą śmierć Ostatni list Szmula Zygielbojma to wstrząsający dokument z czasów II wojny światowej. Akt odebrania sobie życia stanowił w przypadku tego społecznika i aktywnego działacza Bundu ostatni, rozpaczliwy gest protestu wobec bezsilności i bezczynności świata patrzącego na Zagładę Żydów: ludobójstwo dokonujące się metodycznie w sercu Europy. To także gest dołączenia do towarzyszy, którzy zorganizowali zbrojne powstanie w getcie w Warszawie i polegli w walce. Dziś, w rocznicę rozpoczęcia wielkiej akcji deportacyjnej w getcie warszawskim, udostępniliśmy go na Wolnych Lekturach.

List (półtorej strony maszynopisu) nosi datę 11 maja i jest adresowany do prezydenta RP Władysława Raczkiewicza i premiera Władysława Sikorskiego. Zygielbojm popełnił samobójstwo 12 lub 13 maja 1943 roku, po upadku powstania w getcie warszawskim, w którym zginęła jego żona i syn.

Opracowanie redakcyjne: Aleksandra Sekuła, Paulina Choromańska.

Złoty żuk to zbiór czterech opowiadań Edgara Allana Poe’go, prezentujący charakterystyczne typy prozy autora: historia detektywistyczna (Skradziony list), zbliżonego gatunku nowela o śledztwie w zagadkowej sprawie (Złoty żuk), opowiadanie grozy (Studnia i wahadło) oraz humoreska (Człowiek interesu). Tłumaczenie: Stanisław Wyrzykowski.

Biblioteczka filozoficzna na Wolnych Lektur powiększyła się właśnie o kolejne dzieło greckiego filozofa. Tym razem mamy dla naszych czytelników Lizysa w tłumaczeniu Władysława Witwickiego.

,,Który z nich jest przyjacielem którego? Ten, co lubi, jest przyjacielem lubianego, bez względu na to, czy go tamten lubi wzajemnie, czy go nienawidzi? Czy też ulubiony jest przyjacielem lubiącego? Czy też w takich stosunkach żaden z dwóch nie jest przyjacielem drugiego, jeżeli się obaj nie lubią wzajemnie?” W rozmowie z dwójką nastolatków, Lizysem i Meneksenosem, Sokrates próbuje ustalić naturę lubienia i przyjaźni. Czy prawdziwa przyjaźń i miłość bierze się z podobieństw między dwiema osobami, czy też z przeciwieństw między nimi? Co jest jej przyczyną i celem?

Według starożytnej anegdoty, przytoczonej przez Diogenesa Laertiosa, Platon napisał ten dialog bardzo wcześnie, jeszcze za życia Sokratesa, który kiedy słuchał go, jak czyta Lizysa, miał z zaskoczeniem wykrzyknąć: ,,Na Heraklesa! Ile kłamstw ten młody człowiek o mnie naopowiadał!”, gdyż podobno Platon napisał w nim wiele rzeczy, których Sokrates nigdy nie mówił. W ocenie współczesnych badaczy opowiastka powstała w reakcji na odczuwane przez część czytelników przeinaczanie Sokratesa, który w tym dialogu używa tak nietypowo słabych argumentów, właściwych raczej sofiście, używającemu pokrętnych środków i manipulacji, że obraz filozofa znacząco odbiega od przedstawionego w późniejszych pracach Platona.

Opracowanie redakcyjne: Aleksandra Kopeć-Gryz, Wojciech Kotwica.

Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury.