Od dziś w Biblioteczce filozoficznej znajdziecie dwa kolejne dialogi Platona – Timajos i Kritias w tłumaczeniu Władysława Witwickiego. Zapraszamy do lektury!

Timajos to późny dialog Platona, w którym dominuje monolog tytułowego pitagorejczyka Timajosa na temat natury świata fizycznego i człowieka. W obszernym wykładzie autor przedstawia przyczynę stworzenia wszechświata przez boskiego stwórcę, budowę wszechświata oraz żywioły, z których się składa. Omawia stworzenie człowieka, jego anatomię i fizjologię.

Całościowa wizja świata, szczegółowy opis mechaniki niebios i idealnego, matematycznego ładu, czyli ,,kosmosu”, spowodowały, że już w starożytności tekst ten budził żywe zainteresowanie filozofów. W średniowieczu myśliciele chrześcijańscy zestawiali kosmogonię Timajosa z opisem stworzenia z biblijnej Księgi Rodzaju, dzieło cieszyło się także powodzeniem w kulturze arabskiej. Alchemia renesansowa przyswoiła sobie z niego podstawowe elementy świata, żywioły, jako doskonałe bryły geometryczne — wielościany foremne, za przyczyną tego dialogu zwane ,,bryłami platońskimi”. Jeszcze w wieku XVII wieku Kepler użył brył platońskich jako kluczowych w swoim modelu kosmologicznym, ujmując w jeden porządek najdrobniejsze i najrozleglejsze składowe świata.

Kritias to niedokończony tekst, będący rozwinięciem jednego z wątków poruszonych w Timajosie. Kritias, stryj Platona, przytacza opowieść przekazywaną przez tradycję rodzinną od czasów Solona, który miał ją usłyszeć od kapłanów egipskich. Opowieść o świecie sprzed tysięcy lat, kiedy Ateńczycy musieli się przeciwstawić atakowi potężnego imperium wyspiarskiego, rządzonego przez potomków Posejdona i śmiertelniczki. Barwnie opisuje ogromną, żyzną wyspę, jej krajobraz, bogactwa naturalne, wzniesione przez mieszkańców wspaniałe budowle, kanały, mury obronne. Opowiada o ustroju tego państwa, jego zwyczajach i prawach. Z biegiem czasu cnotliwi mieszkańcy wyspy ulegli zepsuciu, pełni chciwości i ufni w swoją potęgę, podbijali kolejne krainy…

Kritias i Timajos są pierwszymi tekstami, w których pojawia się Atlantyda, wyspa, która jak żadna inna przez setki lat fascynowała filozofów, pisarzy, artystów, naukowców.

Opracowanie redakcyjne: Wojciech Kotwica, Aleksandra Kopeć-Gryz, Maria Świetlik.

Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury.