Opowiadania autorstwa Tadeusza Borowskiego stanowią trudną lekturę. Związane jest to nie tylko ze stylistyką tej prozy, która jest oszczędna w słowach, lecz wymagająca, ale również z gorącą polemiką na temat twórczości autora, którą podjęli literaci tworzący w tożsamym czasie oraz krytycy i badacze.

W zbiorze opowiadań Tadeusza Borowskiego Utwory drobne znalazły się następujące tytuły: Kwoka, Rekord, Świat jako lewa noga psa, Pewien żołnierz oraz Siedem triumfów sprawiedliwości. Pierwsze trzy pochodzą z wydanego w 1949 roku cyklu Opowiadania z książek i gazet, a początkowo drukowane były w dzienniku „Rzeczpospolita”. Kolejne, Pewien żołnierz, zostało opublikowane w zbiorze Pewien żołnierz. Opowieści szkolne z 1947 roku, którego inspiracją były przeczytane przez Borowskiego wypracowania uczniów na temat „Jak uczyłem się podczas okupacji”. Opowiadanie Siedem triumfów sprawiedliwości nie weszło w skład żadnej kompozycji.

Tzw. „Raport W” o konspiracji wojskowej w KL Auschwitz powstał w 1943. Został napisany po ucieczce z obozu koncentracyjnego w Oświęcimiu, przeprowadzonej tuż po świętach wielkanocnych, w nocy z poniedziałku 26 kwietnia na wtorek 27 kwietnia tegoż roku. Trzej uciekinierzy: Witold Pilecki, Jan Redzej i Edward Ciesielski, byli członkami działającej w obozie organizacji podporządkowanej władzom ZWZ/AK, której tworzeniu oddawał się Pilecki podczas dwuipółletniego uwięzienia w Auschwitz. Zgodnie z tym, jak podzielili między sobą zadaniami, raport Pileckiego dotyczyć miał głównie spraw samej tajnej organizacji, zaś Redzej i Ciesielski przygotowali odrębne raporty, dotyczące innej tematyki. Sprawozdania te — idąc w ślad za meldunkami przekazywanymi z Auschwitz — były rodzajem podsumowania działań prowadzonych w obozie.

Pod równikiem to zapis cyklu odczytów Stefana Szolc-Rogozińskiego streszczających prowadzoną przez niego polską wyprawę badawczą do Kamerunu, wygłoszonych w Krakowie w roku 1886.

Pustelnik z Krakowskiego Przedmieścia, czyli charaktery ludzi i obyczajów to zbiór felietonów Gerarda Witowskiego z początku XIX wieku. Podczas współpracy z „Gazetą Warszawską” w latach 1816–1821 autor, kryjąc się za fikcyjną postacią mieszkającego samotnie na Krakowskim Przedmieściu staruszka, zapisywał obserwacje dotyczące życia ówczesnej Warszawy. Na Wolnych Lekturach udostępniliśmy dzisiaj kilka pierwszych tekstów z tego cyklu.

Opracowanie redakcyjne i przypisy: Paulina Choromańska, Aleksandra Kopeć-Gryz, Aleksandra Sekuła.

Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury – państwowego funduszu celowego.

Partner projektu

W 1882 r. Maria Konopnicka wyrusza w podróż. Zatrzymuje się w austriackim sanatorium Ischl, odwiedza liczne uzdrowiska w tyrolskich Alpach, skąd wyrusza na krótką wycieczkę do Włoch — Wenecji, Werony i Roveredo. Wydane dwa lata później Wrażenia z podróży są pamiętnikiem pisarki z tej wyprawy.

Kolekcja „Podróż do rzeczywistości” wzbogaciła się dzisiaj o kolejne opowiadania Tadeusza Borowskiego, który swoje najsłynniejsze utwory napisał podczas pobytu w Auschwitz. Od dziś na Wolnych Lektur znajdziecie Chłopca z Biblią, U nas w Auschwitzu…, Ofensywę styczniową i Muzykę w Herzenburgu. Utwory zebraliśmy w tom …i inne opowiadania.

Pamiętnik bezimiennego, dwudziestoletniego chłopaka, który blisko rok spędził w obozie w Oświęcimiu; został zwolniony w beznadziejnym stanie, z odbitą nerką, wycieńczony do ostateczności. Naoczny świadek opisuje cały proces od przypadkowego zatrzymania w ulicznej obławie, poprzez areszt, transport i umieszczenie w obozie. Ciekawy jest fakt, że rzeczywisty więzień, dostarczyciel tej relacji, jednak przeżył… był nim Władysław Bartoszewski. Oświęcim. Pamiętnik więźnia od dziś znajduje się na Wolnych Lekturach w kolekcji „Podróż do rzeczywistości”.

W kolekcji „Podróż do rzeczywistości” udostępniliśmy kolejny tytuł – zapraszamy do lektury Pamiętnika Jana Kilińskiego, mieszczanina, jednego z przywódców insurekcji warszawskiej podczas powstania kościuszkowskiego.

Wiosną roku 1794 do magistratu warszawskiego dotarła przekazana w tajemnicy przed Moskalami przesyłka. W Krakowie ogłoszono akt powstania narodowego i proklamowano Tadeusza Kościuszkę jego Najwyższym Naczelnikiem. Przesłanemu dokumentowi towarzyszył list wzywający do przeprowadzenia powstania w Warszawie. Na utajnionym posiedzeniu radny Jan Kiliński, zamożny mistrz szewski, bezskutecznie nakłaniał kolegów do udzielenia wsparcia Kościuszce. Niedługo potem został zaproszony na spotkanie grupy konspiratorów. Jak się okazało, byli to sami oficerowie, Kilińskiemu na czas insurekcji warszawskiej przypadła rola dowodzenia ludem.

Za morze! to relacja Józefa Siemiradzkiego z Brazylii, która znacząco różni się od ocen wyrażanych przez jego poprzedników, Zygmunta Chełmickiego i Adolfa Dygasińskiego. Siemiradzki jako korespondent „Kuriera Warszawskiego” w swoich sprawozdaniach do kraju pisał o „piekle brazylijskim”. Książka od dziś dostępna jest na Wolnych Lekturach.

Darczyńcy i darczynki Wolnych Lektur od dziś mają dostęp do nowej prapremiery. Tym razem udostępniliśmy coś dla młodszych czytelników do wspólnego czytania z rodzicami. Zapraszamy Was do lektury Śpiących wierszyków Joanny Papuzińskiej. Książka przez najbliższe 30 dni będzie dostępna jedynie dla osób wspierających darowiznami Wolne Lektury. Aby dołączyć do tego grona i zyskać dostęp do specjalnie przygotowywanych prapremier, należy wesprzeć bibliotekę dowolną kwotą, używając tego formularza.